Cornoni Gogoniant ACE

‘Rwyf wedi cael mis Chwefror cynhyrchiol iawn eleni, ac o’r diwedd wedi gorffen dwy goron yr Eisteddfod.

Yn gyntaf cefais fy nghomisiynu i wneud Coron Eisteddfod yr Urdd Dinbych 2020 ynôl yn 2018 – ymhell ymlaen llaw. Fe wnes i ddylunio darn eithaf cymhleth, gyda llawer o elfennau – mae wedi cymryd cryn amser i’w wneud. Yn anffodus bu oedi o ran y pandemig, ond mae’r goron bellach yn barod – byddaf yn dangos mwy am hyn i chi yn y cylchlythyr/blog nesaf.

Yn y cyfamser, ar ddechrau mis Chwefror eleni gofynnwyd i mi ddylunio a gwneud y Goron ar gyfer Eisteddfod Ryng-golegol Prifysgol Bangor. Rwyf wrth fy modd yn dylunio a gwneud coronau, ac er bod yr amserlen yn fyr iawn ar gyfer swydd mor fawreddog – fis cyn yr eisteddfod ei hun – ni allwn wrthod yr her. O’n i wrthi yn gorffen coron yr urdd, ro’n i yn ei chanol hi, mewn “full swing” ac oherwych hyn, roedd genai syniad yn barod i fyny fy llawes a mi gytunais. Hon fyddai fy 8fed coron, gan gynwys un a wnes yn y coleg oedd wedi ei gwneud o gerdyn yn unig, ac un a wnes ar gyfer cleient preifat. Fe welodd un o goronau fy eisteddfod ac eisiau un at ddefnydd personol – dwi wrth fy modd â’r syniad hyn – coron ar gyfer pob achlysur!

Y meini prawf ar gyfer coron yn fy marn i yw edrych yn fonheddig, yn urddasol ac yn gain. Yn ymarferol mae angen i goron fod yn addasadwy mewn maint pen bob amser, oni bai bod y derbynnydd yn hysbys ac yna gellir ei gwneud i’w maint penodol. Nid yw hyn byth yn wir mewn Eisteddfod lle mai enillydd llwyr y gystadleuaeth sy’n derbyn y clod mawreddog o wisgo’r Goron, ac mae hyn yn gyfrinach fawr tan y cyhoeddiad ar lwyfan seremoni’r coroni – mae’n gyffrous iawn! Y syniad yw bod ffitiad cyfrinachol yn cael ei wneud oriau cyn y seremoni gyda’r enillydd, fel y gellir gwneud yr addasiad terfynol bryd hynny.

Mae fy nghoron ar gyfer Prifysgol Bangor wedi ei wneud o Haearn a Chopr gyda manylion pres a chap gwyn melfed. Efallai eich bod yn adnabod y patrwm haearn gan fy mod wedi defnyddio’r un dechneg ar gyfer amrywiaeth o emwaith dros y 10 mlynedd diwethaf.

Mae’r haearn yn cael ei blygu a’i ffurfio’n batrwm tonnog a’i ofannu’n ysgafn ac yn raddol o’r canol allan. Mae’n lledeuny’n ysgafn ar y brig ac mae ganddo ychydig o nodweddion prês yn creu lliw euraidd. Gwnaethpwyd y rhan yma yn Yr Efail ym Mharc Glynllifon lle dwi wedi bod yn gweithio nawr ers 31 mlynedd. Ar ôl ychydig o arbrofi i gael uchder a dwysedd y patrwm yn iawn, cafodd y rhan yma ei orffen a dod i fy stiwdio gemwaith newydd uwchben Siop iard lle digwyddodd y cam nesaf. Cafodd y band o gopr ei dorri i siâp ar y fainc, drilio tyllau bach a thyllu’r slotiau gyda llif gemydd.

Cafodd ei ffeilio, ei sandio, a’i ysgythru gyda’r teitl. Yn olaf mae’r copr wedi’i sgleinio fel drych a lacr gan ddangos ei wir liw cyfoethog hardd. Yn y cyfamser, adre fe wnes i dorri a phwytho’r boned melfed sy’n gorchuddio ‘urddas’ y gwisgwyr fel maen nhw’n dweud, mae gan bob Coron Eisteddfod hyn i orchuddio y pen. Mae’n syniad da. Mae’r cap hefyd yn agor a cau o fach i mawr.

Yna daethpwyd â’r tair cydran, sef yr haearn, y copr a’r melfed at ei gilydd a’u ffurfio i’r Goron a welwch yn y lluniau.

Dyma lun hyfryd o enillydd cystadleuaeth lenyddiaeth Eisteddfod Ryng-Goleg Prifysgol Bangor 2022 yn edrych yn eithaf mawreddog a chain yn ei goron – Twm Ebbsworth – myfyriwr ôl-raddedig sy’n astudio Ysgrifennu Creadigol ym Mhrifysgol Aberystwyth, ac yn hanu o Lanwnnen ger Llanbedr Pont Steffan.